Biết chữ là một kỹ năng cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Nó không chỉ có vai trò quan trọng trong học tập, mà nó còn là chìa khóa cho việc đọc và viết. Chuyên gia đọc viết Sarah Pietrzak có vài mẹo nhỏ giúp cho quá trình học này trở nên vui vẻ và có hiệu quả, cho cả bé và cha mẹ.
Jayne, giống như những người làm cha mẹ khác, muốn giúp đứa con 4 tuổi của cô tập đọc và viết. Là một người thích đọc, cô chắc mẩm rằng việc đó sẽ là một việc dễ dàng và đáng nhớ đối với cô và con trai cô, Andrew. Không may, nỗ lực của cô đã không thành công còn kết quả là Andrew bị bối rối và cô thì bực mình. Đơn giản là mẹ Jayne là thiếu kỹ năng dạy đọc viết cho trẻ ở tuổi trước khi đến trường.
Nhưng bạn không cần phải là một giáo viên có bằng cấp để dạy con mình đọc viết. Với sự kiên nhẫn và vài mẹo hữu ích, quá trình này sẽ trở nên thú vị và có hiệu quả cho cả hai phía. Một điều cần ghi nhớ là, dù trẻ có thích thú đến mức nào, điều quan trọng là cha mẹ sẽ giúp trẻ học thông qua vui chơi. Nếu trẻ có những biểu hiện không hào hứng, không nên ép trẻ mà hãy thử lại vào một ngày khác.
Những mẹo ở đây được phân thành hai nhóm, tuy nhiên, cả đọc và viết nên được sắp xếp xen kẽ với nhau vì chúng liên kết chặt chẽ với nhau.
Phần một: Viết
- Những người làm cha mẹ hãy chuẩn bị kỹ khi chăm sóc trẻ. Chuẩn bị thật nhiều giấy nháp để trẻ vẽ, bút chì và thước để mẹ có thể kẻ đường để trẻ viết lên. Hãy nhớ, trẻ nhỏ cần những khoảng giấy lớn để viết vì chúng chưa phát triển được kỹ năng điều khiển cỡ chữ. Nếu có thể, chuẩn bị vài con dấu mực hay hình dán ngộ nghĩnh để thưởng cho trẻ khi bé làm tốt.
- Cố gắng đều đặn. Bạn nên cố giữ nhịp tập đọc viết đều đặn hàng ngày khi chăm sóc trẻ. Tuy nhiên, đối với trẻ dưới 4 tuổi, khoảng 20 phút là quá đủ rồi. Đó là một khoản đầu tư nhỏ có lợi lớn về sau này.
- Nên bắt đầu với tên của trẻ. Bạn nên viết nó ra và tập cho trẻ từng chữ một. Bạn có thể lặp lại bài tập này nhiều lần trong vài ngày, cho trẻ dùng bút chì màu và giúp trẻ trang trí tên của chúng với kim tuyến hay những hình vẽ.
- Nên khuyến khích trẻ vẽ những đường thẳng đứng từ trên xuống dưới.
- Dạy trẻ vẽ tất cả hình tròn bắt đầu ở điểm 2 giờ, đi lên trên, trái và vòng qua như một chữ “c”.
- Hãy nhớ, khen ngợi rất quan trọng.
- Khuyến khích trẻ tìm ký tự trong tên của chúng trên những bảng hiệu khi lái xe hay khi mua hàng.
- Khi trẻ có thể nhận ra được ký tự trong tên của chúng, bạn có thể tiếp tục với những ký tự khác. Sử dụng tên các thành viên trong gia đình hay thú nuôi là cách rất tốt để dạy trẻ. Bày ra hình của những đối tượng đó và để trẻ truy ra tên của từng đối tượng mà bạn đã viết sẵn và khuyến khích trẻ tự viết ra những tên đó.
- Nếu trẻ gặp khó khăn với một ký tự nào đó, bạn có thể in những tờ tập viết có sẵn trên mạng mà bạn có thể dùng để giúp trẻ sửa sai. Và, luôn nhớ rằng, hãy làm sao đó cho việc học tập thật vui vẻ. Hãy trưng bày những nỗ lực của trẻ sao cho thật nổi bật và khuyến khích các thành viên khác trong gia đình khen bé vì bé đã cố gắng.
- Khi bạn cảm thấy trẻ đã sẵn sàng tiến thêm bước nữa, khuyến khích trẻ bắt chước những gì bạn viết. Hãy dùng những câu ngắn. Ví dụ: “Con mèo ngồi trên tấm thảm.” Chỉ cho trẻ chép lại ngay bên dưới những chữ của bạn. Điều này giúp cho sự phát triển của trẻ về khả năng quan sát và chép lại đúng chữ, khoảng cách, cũng như cách mà chữ hình thành, chữ viết hoa, và dấu câu. Mẹo nhỏ: nếu bạn lo lắng về dấu câu và chính tả, hãy gõ câu đó vào Word trước và dùng chức năng kiểm tra chính tả và ngữ pháp trong đó để chắc rằng mẫu câu bạn viết cho con là đúng.
Phần 2: Đọc
Đọc là một phần quan trọng trong kĩ năng đọc viết.Do đó, bên cạnh tập viết, hãy tích hợp vài hoạt động tập đọc dưới đây.
Có nhiều phương pháp dạy đọc khác nhau. Với một vài thử nghiệm, bạn sẽ nhận thấy trẻ thích phương pháp này hơn các phương pháp khác. Điều quan trọng là phải kiên nhẫn và nhiệt tình.
Nguyên tắc cơ bản khi chăm sóc trẻ là tập trung vào một chữ một ngày. Trẻ có thể học được nhiều chữ trong một buổi học hoặc có thể bạn sẽ phải quay lại một chữ nhiều lần cho đến khi trẻ nhớ được nó. Luôn luôn tỏ ra khuyến khích và ủng hộ.
- Bắt đầu với một ký tự trong tên của trẻ. Tốt nhất là nên dùng chữ cái thứ 2 hoặc 3 vì chữ cái viết hoa chỉ chiếm khoảng 5 phần trăm trong tiếng Anh viết, việc phát triển kỹ năng với những chữ viết thường ở giai đoạn khởi đầu này quan trọng hơn với trẻ.
- Đọc chữ cái với trẻ và sau đó, khi mà trẻ đã nhận biết, bạn có thể chỉ cho trẻ vài từ có chứa cùng chữ cái đó. Khuyến khích trẻ đọc lên những ký tự mà trẻ nhận ra được trong những từ đó.
- Giúp trẻ nhận biết những chữ cái trong tên của chúng rồi chuyển qua tên thành viên trong gia đình và tên bạn bè cho đến khi trẻ nhận ra toàn bộ bảng chữ cái. Bạn cũng có thể dùng những tấm hình mà trẻ thích hay chương trình TV chúng thích để giúp trẻ đọc chữ. Viết tên dưới bức tranh và đọc to, chậm rãi từng ký tự cùng với trẻ.
- Âm của các chữ cái thường khác nhau giữa những tên khác nhau chứ ký tự đó. Khi đọc, cái quan trọng là âm.
- Không phải từ nào cũng có thể được phát âm theo âm học cơ bản. Nhiều từ quan trọng cần được học bằng cách nhìn. Bắt đầu với những từ đơn giản và xử lý chúng từ từ.
- Dùng những thẻ có in những chữ đơn giản. Đọc từ đó và bảo trẻ nhắc lại. Nhắc trẻ đọc từng chữ cái riêng biệt rồi nhắc lại cả từ. Mẹo: bạn có thể mua thẻ từ vựng hoặc tự làm chúng.
- Một khi trẻ có thể nhận được những từ đơn giản, hãy sắp xếp những chữ đó trong cấu trúc câu đơn giản. ví dụ: “Con mèo ngồi trên tấm thảm.” Bạn có thể thay đổi câu để giữ cho trẻ thích thú với bài học.
- Bảo trẻ vẽ hình, đặc biệt là khi chúng thích vẽ. Dưới mỗi bức hình, bạn viết những mô tả đơn giản. Khuyến khích trẻ đọc mô tả đó.
- Bảo trẻ tập tô lại những nét chữ của bạn. Khi trẻ đã tự tin hơn, bảo trẻ tự viết hơn là tập tô lại.
- Giúp trẻ yêu thích việc đọc chữ không chỉ là cách tuyệt vời để cha mẹ và con dành thời gian cho nhau, nó còn giúp trẻ phát triển kiến thức và hiểu những thứ mà chúng thích.
Khi Jayne đã thực hiện những bước cần thiết với con trai, cô dắt cậu bé đến thư viện. Andrew và cô đã chọn được một loạt sách hình với những đoạn chữ đơn giản về sở thích xe lửa của cậu. Jayne dùng số sách đó để giúp con trai cô nhận diện ký tự và dần dần tiến tới nhận diện nhận diện từ. Điều này rất tốt cho sự phát triển của trẻ.
Cần nhớ rằng mỗi trẻ học với tốc độ khác nhau. Sự phát triển của trẻ do đó cũng khác nhau. Nếu bạn cảm thấy trẻ không tiến bộ và bạn cảm thấy lo lắng, nên xem xem liệu trẻ đã sẵn sàng học chưa. Bạn cũng có thể cho trẻ đi khám mắt nếu cảm thấy cần thiết trong quá trình chăm sóc trẻ.
